Z rejestracją dla celów VAT jako czynnego podatnika zwykle nie występują problemy, i ile dokonywana jest przed dokonaniem pierwszych zakupów „na firmę”.

Co jednak w sytuacji, gdy nabyliśmy towary czy usługi przed złożeniem druku VAT-R? Czy wsteczna rejestracja do VAT jest możliwa? Na to pytanie odpowiadam w niniejszym wpisie, obalając mity powielane przez urzędy skarbowe odmawiające podatnikom wstecznej rejestracji dla celów VAT.

System uniemożliwia rejestrację VAT wstecznie – powiedziała Pani w urzędzie skarbowym

Wróćmy do sytuacji, gdy nabyliśmy towary czy usługi przed złożeniem druku VAT-R, a co gorsze, minęły te słynne 2 (lub 3) okresy rozliczeniowe uprawniające do odliczenia VAT z faktury. W „okienku” w urzędzie słyszymy, że przepadło, nie da się odliczyć, bo nie można zarejestrować się do VATu wstecznie, ponieważ „system nie przepuszcza”.

Nic bardziej mylnego.

Zarówno w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, polskich sądów administracyjnych jak i interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej ugruntowany jest pogląd, że taka „wsteczna” rejestracja jest jak najbardziej dopuszczalna[1].

Również w doktrynie i judykaturze^[2] wskazuje się, że status podmiotu jako podatnika VAT jest kategorią w pełni obiektywną, niezależną od dokonania rejestracji dla potrzeb tego podatku. W takiej roli można bowiem występować już z racji wykonywania czynności przygotowawczych, nie wykonując jeszcze faktycznie czynności opodatkowanych VAT.

Jak dokonać zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R?

Dokonując zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przyjąć wypada, iż dla celów czynności opodatkowanych należy uznać faktyczny moment działania w tym charakterze, od którego były wydatki dotyczące przyszłej i planowanej działalności opodatkowanej.

Powyższe powoduje, iż „wsteczna” rejestracja jako podatnika VAT jest zasadna, a z mocy prawa wypełniła kryteria do uznania przedsiębiorcę za prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT z dniem podjęcia czynności w charakterze podatnika VAT, który wskazuje, iż działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.

Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Konieczne jest jedynie wykazanie, że podatnik materialnie był czynnym podatnikiem VAT.

Co zatem z odliczeniem VAT?

Podstawowe uprawnienie podatnika dotyczące obniżenia podatku należnego o podatek naliczony zawarte zostało w art. 86 ust. 1 ustawy, który uzależnia możliwość odliczenia do wydatków na zakup towarów i usług, które są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, Ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczające jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług, przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.

Z tym zastrzeżeniem, że podatnik prawo do dokonania odliczenia podatku naliczonego może zrealizować dopiero po dopełnieniu obowiązku związanego z rejestracją dla celów VAT.

Uważaj na „pułapkę”!

Ustawodawca przewidział jednak pewną „pułapkę”, na którą często powołują się urzędy skarbowe.

Zgodnie z art. art. 86 ust. 13 ustawy, jeżeli podatnik nie dokonał odliczenia na bieżąco (w okresie, w którym dokonał zakupu) to może dokonać za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku małego podatnika, za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Czy to znaczy, że nie odliczymy wydatku poniesionego wcześniej niż 3 miesiące od złożenia VAT-R?

Odliczymy.

Tu właśnie z pomocą przychodzi „wsteczna” rejestracja.

W zgłoszeniu rejestracyjnym wskazujemy jako datę rozpoczęcia działalności dzień, w którym obiektywnie staliśmy się podatnikiem, dokonaliśmy zakupów w celu wykorzystania towarów czy usług w ramach działalności opodatkowanej (przyszłej i planowanej).

Składamy pliki JPK za „zaległe” okresy rozliczeniowe (co w praktyce ukróci prawdopodobne telefony z urzędu, że „się nie da”) i voilà.

Jak to zrobił pan Mateusz?

Pan Mateusz 15 lutego 2023 r. kupił domek letniskowy „na fakturę VAT”, który zamierza od wakacji wynajmować „na doby” – opodatkowując VAT. W lutym zakupił wyposażenie oraz dokonał drobnych napraw.

W czerwcu postanowił dokonać formalności związanych z rejestracją dla celów VAT. Chciałby również wykorzystać możliwość odliczenia podatku naliczonego z zakupu domku letniskowego, bo przecież z wynajmu VAT będzie zobowiązany uiścić. Gdy jako datę rozpoczęcia działalności Pan Mateusz wskazałby 1 czerwca 2023 r., naraziłby się na spór co do prawa odliczenia VAT z faktury wystawionej 15 lutego 2023 r.

Jednakże, z uwagi na fakt, że obiektywnie podatnikiem VAT stał się już w lutym, w zgłoszeniu VAT-R wskazać może 15 lutego 2023 r. jako datę rozpoczęcia działalności (ewentualnie do zachowania prawa do odliczenia – kwiecień 2023 r.).

Podsumowanie:

Usunięcie negatywnej przesłanki odliczenia, poprzez złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R (ze wskazaniem okresu rozliczeniowego, za który złożona zostanie pierwszą deklarację podatkową – plik JPK) spowoduje możliwość realizacji przysługującego prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego. Dopełnienie ww. wymogów umożliwi realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT.

Jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia w tym zakresie, umów się na konsultację, gdzie omówimy Twój przypadek i pomogę Ci przebrnąć przez konieczne formalności.

---

[1] Dla przykładu wskazać można interpretacje indywidualne:

•            z dnia 28 maja 2020 r., znak 0114-KDIP1-3.4012.201.2020.1.KP,

•            z dnia 10 maja 2022 r., znak 0114-KDIP1-3.4012.120.2022.2.PRM,

•            z dnia 6 października 2020 r., znak 0113-KDIPT1-3.4012.587.2020.1.KS,

•            z dnia 31 marca 2020 r., znak 0113-KDIPT1-1.4012.14.2020.2.MG,

•            z dnia 21 września 2021 r., znak 0112-KDIL3.4012.216.2021.2.MBN,

•            z dnia 9 września 2021 r., znak 0111-KDIB3-1.4012.473.2021.3.ICZ.

[2] wyrok WSA w Olsztynie z dnia 5 stycznia 2006 r., I SA/OI 445/05, POP 2006/3/46, wyrok NSA z 21 grudnia 2006 r., I FSK 378/06, LEX nr 288744; J. Materewicz, Ustawa o podatku od towarów i usług. Komentarz aktualizowany, komentarz do art. 88 ustawy o VAT i in.

Data publikacji: 2.11.2023